10 października 2011 r., po
niespełna trzech latach negocjacji, Rada Unii Europejskiej przyjęła
nową dyrektywę wzmacniającą prawa konsumentów

Przyjęta dyrektywa o prawach
konsumentów zmienia dwie inne: dyrektywę w sprawie niektórych aspektów
sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji
(99/44/WE) i dyrektywę w sprawie nieuczciwych warunków w umowach
konsumenckich (93/13/EWG) oraz zastępuje dyrektywę w sprawie ochrony
konsumentów w przypadku umów zawieranych na odległość (97/7/WE) i
dyrektywę w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu do umów zawartych
poza lokalem przedsiębiorstwa (85/577/EWG).

Obecnie obowiązujące przepisy dotyczące
handlu na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa w sposób minimalny
harmonizują regulacje dotyczące umów zawieranych z konsumentami.
Z biegiem lat państwa członkowskie dodawały kolejne, często niespójne
ze sobą przepisy, tworząc tym samym mozaikę 27 różnych systemów
krajowych. Dodatkowo, postęp technologiczny spowodował, iż dotychczasowe
regulacje przestały odpowiadać bieżącym wymaganiom rynku.
Między innymi z tych powodów, w październiku 2008 r. Komisja Europejska
przedstawiła wniosek ustawodawczy mający na celu aktualizację
i ujednolicenie obecnego prawa ochrony konsumentów w Unii Europejskiej
oraz zapewnienie możliwie wysokiego poziomu ochrony słabszych
uczestników rynku i usprawnienie funkcjonowania jednolitego rynku.

Co
nowego?

– Dla 500 milionów konsumentów w
Europie jest to dobry dzień – powiedziała unijna komisarz ds.
sprawiedliwości Viviane Reding po zatwierdzeniu dyrektywy przez
Parlament Europejski w czerwcu br. i dodała – Komisja Europejska
zrobi wszystko, by zapewnić sprawne wykonanie nowych przepisów we
wszystkich państwach członkowskich, tak aby europejscy konsumenci
odczuwali większą pewność podczas dokonywania zakupów – czy to w
Internecie, czy też poza nim.

– Dążyliśmy przede wszystkim do
uregulowania sprzedaży wysyłkowej i handlu internetowego, bo to one
stanowią większość zamówień w handlu transgranicznym. Dyrektywa jest
przykładem rozsądnego pogodzenia interesów sprzedawców i nabywców –
powiedział sprawozdawca dyrektywy Andreas Schwab.

Nowe przepisy obejmą niemal
wszystkie formy zakupów – dokonywanych zarówno w sklepie, jak
i przez telefon, Internet, sprzedaż katalogową a także w postaci umów
zawieranych „na progu” mieszkania. Nowy katalog praw ma w szczególności
przyczynić się do poprawy praw kupujących online, zwiększając zaufanie
konsumentów i zmniejszając niechęć sprzedawców do transgranicznego
handlu elektronicznego.

Kompromisowy dokument zakłada
maksymalną harmonizację przepisów regulujących zasady zawierania
transakcji na odległość (Internet, telefon) i poza lokalem
przedsiębiorcy (np. przez przedstawicieli handlowych).
Wprowadza on szereg ujednoliconych we wszystkich państwach
członkowskich zasad, na podstawie których konsumenci będą mogli
dokonywać transakcji, a także zrezygnować z zakupionego towaru
odstępując od umowy – nowe regulacje przyznają konsumentom taką
możliwość w ciągu 14 dni od daty otrzymania towaru lub daty zawarcia
umowy (w przypadku usług). W tym czasie konsument będzie mógł wycofać
się z zakupu bez podania przyczyny. Co więcej, jeżeli przedsiębiorca
chciałby, aby to konsument ponosił koszty zwrotu, musi go o tym
wyraźnie poinformować przed zakupem, w przeciwnym razie sam poniesie
takie koszty. W przypadku towarów zakupionych przez Internet lub w
ramach sprzedaży wysyłkowej o dużej objętości, takich jak np. sprzęt
AGD czy meble, przedsiębiorcy będą musieli wyraźnie przedstawić,
przynajmniej szacunkowo, maksymalny koszt zwrotu towaru jeszcze przed
zakupem, tak aby konsument mógł dokonać świadomego wyboru przed
podjęciem decyzji, gdzie zakupić towar. Co więcej, przedsiębiorcy nie
będą już mogli obciążać konsumentów za zapłatę kartą kredytową (lub
innymi środkami płatności) kwotą większą niż ta, którą faktycznie
ponieśli za oferowanie takiej możliwości zapłaty. Innymi słowy,
przedsiębiorca nie będzie mógł pobierać od konsumenta dodatkowych
kosztów za użycie karty kredytowej, co wcześniej często miało miejsce,
np. w przypadku zakupów biletów lotniczych przez Internet. Ponadto
przedsiębiorcy, którzy korzystają z linii telefonicznych, umożliwiając
konsumentom kontakt w związku z umową, nie będą mogli obciążać
konsumentów wyższymi opłatami niż koszty podstawowej taryfy za rozmowy
telefoniczne.

Nowa dyrektywa o prawach
konsumentów oznacza bardziej czytelne zasady dokonywania zakupów przez
Internet. Zgodnie bowiem z nowymi przepisami, sprzedawcy będą musieli
ujawniać całkowity koszt towaru lub usługi, jak również wszelkie
dodatkowe opłaty obciążające konsumentów. Dokonujący zakupów
online nie będą musieli ponosić żadnych opłat lub kosztów dodatkowych,
jeżeli nie zostaną o nich odpowiednio poinformowani przed złożeniem
zamówienia. Celem nowych regulacji prawnych jest eliminowanie praktyk
polegających na domyślnym zaznaczeniu przez przedsiębiorcę pól wyboru
(tzw. „ptaszkiem”), które powinien wypełnić samodzielnie i świadomie
konsument. Obecnie często zdarza się, że gdy konsument dokonuje zakupów
w Internecie – np. gdy kupuje bilet lotniczy – oferowane są mu opcje
dodatkowe, jak ubezpieczenie podróżne lub wynajem samochodu. Te
dodatkowe usługi mogą być oferowane za pośrednictwem z góry
zaznaczonych pól wyboru, a konsument, który nie życzy sobie takich
dodatkowych usług, musi „odznaczyć” odpowiednie pole. W celu
wyeliminowania tych praktyk nowe przepisy przewidują, iż konsument,
który został obarczony dodatkowymi kosztami, powstałymi na podstawie
predefiniowanych przez przedsiębiorcę pól wyboru, będzie mógł żądać od
przedsiębiorcy zwrotu tych kosztów.

Jak podkreślili wszyscy uczestnicy
negocjacji, przyjęta dyrektywa stanowi wyważony kompromis
pomiędzy zwiększeniem ochrony konsumentów w przypadku umów zawieranych
w tzw. okolicznościach nietypowych a, będącym w interesie
przedsiębiorców, dążeniem do ujednolicania zasad zawierania umów.
Wprowadzenie przejrzystych i jednolitych zasad w całej Unii
Europejskiej ma więc przyczynić się nie tylko do wzmocnienia pozycji
konsumentów, ale także do likwidacji barier utrudniających handel
transgraniczny, m.in. poprzez eliminację kosztów prowadzenia
działalności gospodarczej i w konsekwencji prowadzić do zwiększenia
konkurencyjności rynku europejskiego.

Co
dalej?

Po wejściu w życie dyrektywy państwa
członkowskie będą miały dwa lata na wdrożenie jej zapisów do krajowych
porządków prawnych.

źródło: UOKiK

Kan