Największe firmy rodzinne na świecie wygenerowały 8,02 bln USD przychodów w 2022 r., 10 proc. więcej niż w 2021 r. z tempem wzrostu szybszym niż światowa gospodarka. Debiutanci w rankingu to głównie firmy z Europy (35 proc.). Niemal połowa z nich (47 proc.) działa w sektorze produkcyjnym, co wskazuje na jego odrodzenie – to wnioski z Indeksu Firm Rodzinnych 2023 przygotowanego przez EY we współpracy z Uniwersytetem St. Gallen. Średni wiek członka zarządu w zestawieniu to 62 lata, więc ustawa o fundacji rodzinnej może długoterminowo wspierać rozwój polskich firm rodzinnych.
Gdyby 500 największych firm rodzinnych było gospodarką narodową, stanowiłyby trzecią co do wielkości gospodarkę świata, ustępując jedynie Stanom Zjednoczonym i Chinom. W najnowszej odsłonie Indeksu Firm Rodzinnych 2023 przygotowanego przez EY we współpracy z Uniwersytetem St. Gallen czytamy, że łącznie wygenerowały one 8,02 bln USD przychodu. Jest to wynik o 10 proc. lepszy w porównaniu z badaniem z 2021 roku (realizowane jest ono co dwa lata). Wzrost ten jest istotny o tyle, że przez ostatnie dwa lata światowa gospodarka w dalszym ciągu zmagała się ze skutkami pandemii, a dodatkowymi czynnikami kryzysogennymi były podwyżki cen surowców oraz wybuch wojny w Ukrainie.
Firmy rodzinne rosną więc prawie dwa razy szybciej niż gospodarki rozwinięte i 1,5-raza szybciej niż gospodarki rozwijające się. Światowa gospodarka wzrosła o 6% w 2021 r., wzrost ten ma spowolnić 3,2% w 2022 r. i 2,7% w 2023 r., wynika z danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego.
– Ostatnie dwa lata wymagały od przedsiębiorców żelaznych nerwów i chłodnego osądu sytuacji. Kiedy już wszystkim wydawało się, że pokonaliśmy Covid-19 i możemy zacząć odbudowywać łańcuchy dostaw, Rosja zaatakowała Ukrainę, co pociągnęło za sobą zawirowania w różnych obszarach, przede wszystkim w branży spożywczej i energetycznej. W krótkim czasie światowe i polskie firmy rodzinne musiały dostosować się do nowych warunków rynkowych. Zgromadzony kapitał, cenna wiedza biznesowa oraz wyraźne przywództwo pomogły im obronną ręką wyjść z kryzysu, a nawet zanotować lepsze wyniki finansowe – zauważa Magdalena Kasiarz, Partner w kancelarii EY Law.
Europa, Bliski Wschód, Indie i Afryka powyżej 3 bln USD przychodów
Firmy rodzinne przeanalizowane przez EY i szwajcarski uniwersytet St. Gallen zatrudniają 24,5 mln osób i działają w 47 jurysdykcjach. Połowa z nich ulokowana jest w regionie EMEIA (Europa, Bliski Wschód, Indie i Afryka). Firmy rodzinne z samej tylko Europy wypracowały 3,05 bln USD przychodów i po raz pierwszy przekroczyły próg 3 bln USD przychodów. Bez względu na lokalizację, przez ostatnie dwa lata były narażone na wiele zawirowań rynkowych, a mimo to osiągnęły zauważalny wzrost przychodów. Powodem tak dobrych wyników są cechy, które od dziesięcioleci charakteryzują globalne firmy rodzinne: przedsiębiorczość, elastyczność i długoterminowa wizja rozwoju. W obliczu niepewności i stale zmieniających się warunków biznesowych wykazują się odpornością i umiejętnością szybkiej reakcji na pojawiające się wyzwania.
Najsilniejsze gałęzie gospodarki
Podobnie jak w Indeksie z 2021 roku, tak i w aktualnym zestawieniu nadal dominują przedsiębiorstwa operujące w tradycyjnych sektorach – konsumenckim i produkcyjnym. Sektor konsumencki stanowi o 37 proc. przychodów i liczby firm rodzinnych analizowanych przez EY. Kolejną branżą, w której organizacje rodzinne są silnie reprezentowane, jest zaawansowana produkcja i mobilność (AM&M). Generuje ona 27 proc. przychodów firm z zestawienia i taki sam odsetek liczby podmiotów uwzględnionych w rankingu. Warto podkreślić, że w tegorocznej edycji liczba firm z tego sektora jest największa w historii. Jak co roku, dominują reprezentanci sektora konsumenckiego, co wynika z jego dużego udziału w obu Amerykach (47 proc. firm).
Natomiast w regionie EMEIA branże konsumencka i zaawansowana produkcja oraz mobilność są niemal równorzędne pod względem liczby podmiotów i wartości przychodów. Przeciętnie przedsiębiorstwo z sektora konsumenckiego osiąga przychody w wysokości 14,6 mld USD, podczas gdy ich średnia wartość dla spółek z sektora produkcji wynosi 13 mld USD.
Długie tradycje i debiuty
Japońska korporacja Takenaka jest najstarszym przedsiębiorstwem rodzinnym ujętym w Indeksie – działa już od 412 lat. Ponad stuletnia historia dotyczy 31 proc. opisywanych firm. Większość z nich (57 proc.) znajduje się w Europie, z czego aż 25 proc. operuje w Niemczech. Nasi zachodni sąsiedzi są siedzibą najstarszej europejskiej spółki notowanej w rankingu – firmy naukowo-technologicznej Merck KGaA. Niemcy, jako liderzy w sektorze przedsiębiorstw rodzinnych w Europie, zajmują drugie miejsce w rankingu pod względem liczby podmiotów (78), wysokości przychodów (1,13 bln USD) i liczby pracowników (3,35 mln). Dodatkowo niemiecki detalista Schwarz Group oraz BMW znajdują się w pierwszej szóstce największych firm rodzinnych na świecie.
Choć wiele organizacji ma wielopokoleniowe tradycje, nie oznacza to, że w Indeksie nie pojawiają się debiutanci. W najnowszym badaniu stanowią oni 7 proc. wszystkich podmiotów. Szczególnie rosną w siłę europejskie przedsiębiorstwa rodzinne, które stanowią 35 proc. nowych firm rodzinnych w Indeksie, choć równolegle widać rosnące znaczenie firm rodzinnych z Azji. Debiutanci działają głównie w sektorze produkcyjnym, co wskazuje na jego odrodzenie po latach kryzysu gospodarczego.
Co ważne, są one najczęściej spółkami publicznymi – 62 proc. z nich jest notowanych na giełdzie. Z biegiem lat proporcje firm z zestawienia zmieniają się na korzyść spółek giełdowych – obecnie rozproszony akcjonariat ma już 260 z 500 firm w zestawieniu, podczas gdy pierwszy ranking, z 2017 r., miał dokładnie odwrotne proporcje – większość firm była poza obrotem giełdowym.
Kadra zarządzająca
Odnoszące sukcesy przedsiębiorstwa rodzinne są postrzegane jako zwinne i innowacyjne, w obszarze biznesowym i kultury organizacyjnej. Zwiększenie różnorodności na stanowiskach kierowniczych może być jednym z wyzwań, ponieważ jedynie w 29 firmach (niecałe 6 proc. wszystkich przebadanych podmiotów) kobieta pełni funkcję CEO. Jest to niewielki wzrost w porównaniu do roku 2021, kiedy to 27 przedsiębiorstw rodzinnych było kierowanych damską ręką. Dla porównania, jedynie 4,8% firm z listy Fortune Global 500 było zarządzanych przez kobiety.
W rankingu ujawnia się również inna tendencja – to głównie członkowie rodziny odgrywają aktywną rolę w prowadzeniu biznesu. W przypadku niemal połowy spółek (45 proc.) pełnią oni funkcję prezesa zarządu. Prawie jedna czwarta wszystkich miejsc w zarządzie (23 proc.) jest zajmowana przez członków rodziny. Ponadto w co piątym podmiocie we władzach firmy zasiada przedstawiciel młodszego pokolenia rodziny (osoba w wieku 40 lat lub mniej). Jak wskazuje Indeks EY, średni wiek członka zarządu wynosi 62 lata.
– W firmach rodzinnych coraz ważniejszą kwestią staje się sukcesja, zwłaszcza mając na uwadze coraz większą ilość wielopokoleniowych firm rodzinnych. Chociaż na tle organizacji ujętych w Indeksie EY rodzime przedsiębiorstwa wciąż są relatywnie młode, w wielu przypadkach są wciąż zarządzane przez założycieli lub przy współudziale założycieli. Na przestrzeni najbliższych lat będziemy więc obserwować, w jaki sposób organizacje te ewoluują i czy zostaną przekazane z sukcesem kolejnym pokoleniom. Przełomowym momentem dla funkcjonowania przedsiębiorstw rodzinnych może okazać się długo wyczekiwana ustawa o fundacji rodzinnej. Ma ona pomóc średnim i dużym firmom w Polsce w przeprowadzeniu skutecznej sukcesji i zarządzaniu majątkiem, a także w sposób efektywny podatkowo umożliwić reinwestycje tak aby zachować tworzoną przez założycieli wartość dla przyszłych pokoleń – komentuje Magdalena Kasiarz.
W rankingu nie ma firm z Polski – w klasyfikowane są w nim firmy zarządzane przez co najmniej drugie pokolenie.
– Większość firm w zestawieniu powstała w latach 1945-1988, czyli przed liberalizacją polskiej gospodarki otwierającą drogę do własności prywatnej. Ponad trzy czwarte firm z zestawienia ma ponad 50 lat. Nasze rodzime przedsiębiorstwa nie miały jeszcze czasu, by urosnąć. Spodziewam się, że w ciągu najbliższych kilku lat przynajmniej jeden podmiot w Polski będzie klasyfikowany w tym prestiżowym badaniu – mówi Magdalena Kasiarz.
Zostaw komentarz